KOSTIUMOLOGIA

INFORMACJE PODSTAWOWE

Wykład, 30 godz.
sem. zimowy
PROWADZĄCY dr hab. Monika Jakubek-Raczkowska
termin zajęć w sem. zim. 2019/20: poniedziałek, godz. 17.00, Sala Tymona (WSP, Sienkiewicza 30/32)

_

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________________________

WARUNKI ZALICZENIA

Wymagania egzaminacyjne dla studentów Ochrony Dóbr Kultury s1:

Egzamin ustny obejmuje odpowiedź na JEDNO pytanie z bloku I / II (teoria) oraz interpretację materiału ilustracyjnego (dzieła sztuki) wg klucza:

1. Rozpoznanie czasu, regionu i środowiska społecznego, charakterystycznego dla stroju na danym wyobrażeniu.
2. Omówienie poszczególnych części składowych kostiumu, z zastosowaniem fachowej terminologii.
3. Charakterystyka genezy i historycznego znaczenia danej formy stroju jako świadectwa kultury materialnej.

Tematy teoretyczne:

[ANTROPOLOGIA UBIORU]: Definicja pojęcia stroju / Strój w perspektywie kulturoznawczej(jako rys kulturowy) / Strój jako komunikat wizualny / Definicja pojęcia mody. Nośniki mody / Strój jako symbol i atrybut władzy

[KOSTIUMOLOGIA]: Przedmiot i zakres kostiumologii: zabytki kostiumologiczne / Źródła badań kostiumologicznych / Histioryczne początki kostiumologii /

[SZTUKA SAKRALNA e-learning]: Szata jako symbol łaski w sztuce sakralnej / Symboliczne konteksty nagości w sztuce sakralnej / Ubiór jako atrybut w ikonografii grup świętych męczenników i wyznawców w Kościele łacińskim / Ubiór jako atrybut indywidualny świętych w sztuce Kościoła łac. / Kanon kostiumologiczny w wyobrażeniach Chrystusa/ Symbolika szaty w wyobrażeniach Najświętszej Marii Panny /

Wymagania egzaminacyjne dla słuchaczy wykładu ogólnouniwersyteckiego 2019/20:

Egzamin pisemny, obejmuje rozwinięcie jednego z zagadnień dotyczących HISTORII UBIORU  (temat do wyboru z podanych na egzaminie). Obowiązuje wiedza wg treści kształcenia (wykłady, zwłaszcza – materiał e-learningowy oraz wiadomości z podanej literatury obowiązkowej).

 

  Zajęcia w Muzeum Okręgowym w Toruniu, 2015

 

______________________________________________________________

PRZYDATNE LINKI

 Kostiumologia – teoria i muzealnictwo

Twórczość Cesare Vecellio 1 >> 2>> 3>> (Met)
Ryciny Josta Ammana >>
Hans Weigel – [niem.] Trachtenbuch >>  [łac.]  Habitus precipuorum >>
Albert Rubenius, De re vestiaria… >>
Bernard de Montfaucon, ryciny z Les monument… >>
Damiano Acciarino, Renaissance discovery of ancient clothing [przegląd studiów kostiumolog. XVI w.] >>
Léon Heuzey, Histoire du costume antique d’après des études sur le modèle vivant (1922) >>

Fashion History Timeline
Muzea stroju i mody: V&AM – Londyn >> Palais Galliera – Paryż >> Fashion Museum – Bath>> Museum at Fit – Nowy Jork >> Kyoto Costume Institute >> MoMu – Antwerpia >> Tassen Museum Amsterdam >>
Kolekcje mody współczesnej: Musée Christian Dior – Grainville >> Musée Yves Saint Laurent – Paryż >> Museo Balenciaga – Getaria >>
Projektowanie ubioru >>

Historia ubioru – przekrojowo

Fashion History Timeline >>

 Zabytkowe ubiory

Kolekcja MM of Art w Nowym Jorku  >>
Kolekcja Musee Historique des Tissus in Lyons >>
Kolekcja Victoria and Albert Museum w Londynie >>
Odkrycia w farze w Końskowoli 1>> 2>>
KURFURSTEN GARDEROBE (stroje elektorów saskich), Neues Grunes Gewolbe w Dreźnie 1>>

 Hafciarstwo 1 >>

 Rekonstrukcje

Mme Chantberry >>
Mode historique >>

 Kostiumy filmowe i teatralne

Łódzkie Centrum Filmowe >>
Cyfrowe Muzeum Tatru Wielkiego w Łodzi >>

 Ubiory starożytne  1>> 2>>

Ubiory starożytne – STAROŻYTNY WSCHÓD

Ubiory starożytne – EGIPT

Biżuteria z tzw. fajansu egipskiego >>
Biżuteria – Średnie Państwo (MetMus) >> (FMA Boston) 1>> 2>>
Biżuteria – Nowe Państwo (Luwr) >>(FMA Boston) 1>> 2>> 3>> 4>>
Naszyjniki usekh z okresu Nowego Państwa  Berlin>> Bonhams>> Brooklin Mus. 1>> 2>>
Inne naszyjniki  Berlin>>
Formy do odlewu paciorków ceramicznych >>
Formy do odlewu pierścionków 1>> 2>> 3>>
Skrzynka z przedmiotami toaletowymi >>
Kolczyki 1>> 2>>

Ubiory starożytne – GRECJA

Ubiory starożytne – RZYM

_____________

 Ubiory średniowieczne

  • Ubiory średniowieczne – ogólnie 1 >> 2 >>
  • Ubiory średniowieczne – wykroje 1 >>

Ubiory średniowieczne – XIV wiek

  • Stroje 1 ćw. XIV w. w kodeksie Yates Thomson13 (Brit. Lib). >>
  • Złota suknia królowej Małgorzaty >> rekonstrukcja [Duran Textiles] >>
  • Kaftan Karola de Blois >> Rekonstrukcja >>

Ubiory średniowieczne – XIV wiek

  • Stroje francuskie (przekrojowo / chronologicznie) >>
  • Stroje niderlandzkie (przekrojowo) >>
  • Traktat o turniejach księcia Rene d’Anjou- stroje reprezentacyjne dworu francuskiego końca XV w. >>

___________________________________________

 Ubiory nowożytne

  • Artykuły nt. mody nowożytnej – Muzeum w Wilanowie >>
  • Ubiory renesansu – ogólnie 1>>2>>
  • Ubiory renesansu – badania, rekonstrukcje 1 >>
  • Ubiory renesansu – wykroje 1 >>
  • Terminologia (ang.) >>
  • Galeria portretów XVI w. w National Portrait Gallery w Londynie>>

Fashion dolls

  • Fashion doll ze Sztokholmu, 1600>>
  • Fashion doll ze zbiorów prywatnych, 1740 >>
  • Fashion doll 1750-60, ze zb. V&A Mus. w Londynie>>
  • Georgiana, fashion doll 1750 >>
  • Mrs. Powell Wedding Suit – fashion doll 1761, ze zb. V&A Mus. w Londynie >>
Ubiory nowożytne – XVI wiek
  • Galerie strojów XVI-wiecznych: 1>>
  • STRÓJ WŁOSKI 1 POŁOWY XVI WIEKU
  • STRÓJ FRANCUSKI 1 POŁOWY XVI WIEKU
    Czepce typu TOURET 1>> 2>>
    Damskie stroje dworskie 1 ćw. XVI wieku >>
    Damskie stroje dworskie 2 ćw. XVI wieku 1>> 2>>
    Suknia hiszpańsko-francuska 2 ćw. XVI w. >>
  • STRÓJ TUDORÓW
    Portret dynastyczny Henryka VIII >>
    Portret mężczyzny w czerwieni >>
    Holbein, Elizabeth Vaux >>
  • STROJE HISZPAŃSKIE 2. POŁOWY XVI WIEKU
    Historia vertugado 1>>
    Stroje Złotego Wieku (Siglo d’Oro)  1>> 2>> 3>>
  • Galeria portretów Prado >>
  • STRÓJ POD WPŁYWEM HISZPAŃSKIM W 2. POŁOWIE XVI WIEKU
    moda 1580-90>>
    Francja: Damskie stroje dworskie 3 ćw. XVI wieku >> Damskie stroje dworskie 4 ćw. XVI wieku >>
    Niemcy: Suknia księżniczki Kathariny zur Lippe, Lippisches Landesmus. Detmold >> XVI-wieczny czepiec (Museen Nord) >> Suknia ksieżnej Magdaleny SYbiolli von Sachsen (styl hiszpański, 1620) >>
    Anglia (strój elżbietański): Elisabethian Costume Page (przekrojowo) >> Ellżbieta  dyktatorka mody>>

Ubiory nowożytne – XVII wiek

  • STRÓJ FRANCUSKI W 1. ĆW. XVII WIEKU
    Stroje Marii de Medici >>
    Zabytkowy dublet 1620
    Portret księżnej saskiej w stroju francuskim >>
  • STRÓJ ANGIELSKI 1. ĆWIERCI XVII WIEKU
    Kaftan sukni, ok. 1610 >>
  • STRÓJ FRANCUSKI 2. ĆWIERCI XVII WIEKU
  • STRÓJ FRANCUSKI 2. POŁOWY XVII WIEKU
    dworski ubiór za czasów Marii Kazimiery >>

______________________________________________________________

 LITERATURA PODSTAWOWA

STUDIA PRZEKROJOWE

  • Biedrońska-Słota B., Za modą przez wieki; ubiory z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Warszawa 1999 [dostęp: BG UMK].
  • Boucher F., Historia mody: dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa 2003 (1. wyd. – fr., Flammarion 1965) [dostęp: BG UMK].
  • Glossarium Artis, München 1982.
  • Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław – Warszawa – Kraków 1968.
  • Thiel E., Geschichte des Kostüms. Die europäische Mode von den Anfängen bis zum Gegenwart, Berlin 2000 (1. wyd. Berlin 1963).
  • Turnau I., Moda i technika włókiennicza w Europie od XVI do XVIII wieku, Wrocław 1984.
  • Turnau I., Słownik ubiorów, Warszawa 1999.

STUDIA OGÓLNE: Przydatność kostiumologii w badaniach naukowych; moda i antropologia ubioru

  • Bonfante L., Nudity as a Costume in Classical Art, „American Journal of Archaeology”, Vol. 93, No. 4 (Oct., 1989), s. 543-570 [dostęp: Jstor].
  • Jakubek-Raczkowska M., Raczkowski J. Kowalski T., Średniowieczne malowidła ścienne w kamienicach mieszczańskich Starego i Nowego Miasta Torunia, Toruń 2017, s. 60-71.
  • Richards A. G., The Spirit of the Times Reflected in Costume Art, „Fine Arts Journal”, Vol. 35, No. 4 (Apr., 1917), s. 312-316 [dostęp: Jstor].
  • Sieradzka A., Kostiumologia polska jako nauka pomocnicza historii, (Nauki Pomocnicze Historii. Seria Nowa), Warszawa 2013 [dostęp online: http://pther.net/PDF/NPH/NPH%20SIeradzka%20Anna%20Kostiumologia.pdf)
  • Toussaint-Samat M., Historia stroju, Warszawa 2011 [dostęp BG UMK].
  • Wyszyńska A., Ubiór w kulturze późnego średniowiecza i wczesnego renesansu – stan i metodologia badań, [w:] Meandry historii, ed. A. Kubica, Ł. Jończyk, Kraków-Katowice 2013, p. 127-140 Academia edu.
  • Żygulski Zdzisław Jr., Strój jako forma symboliczna, [w:] Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny, Warszawa 1992, s. 7-17 [dostęp BUMK, BWSzP]

STUDIA   SZCZEGÓŁOWE:

  • Barker A., Domestic Costumes of the Athenian Woman in the Fifth and Fourth Centuries B. C., „American Journal of Archaeology”, Vol. 26, No. 4 (1922), s. 410-425 [dostęp: Jstor].
  • Biedrońska-Słota B., Polski ubiór narodowy zwany kontuszowym: dzieje i przemiany opracowane na podstawie zachowanych ubiorów zabytkowych i ich części oraz w świetle źródeł ikonograficznych i literackich, Kraków 2005 [dostęp BG UMK].
  • Clark Ch., Costume Jewelry in Egypt in the XVIII Dynasty, „The Metropolitan Museum of Art Bulletin New Series”, Vol. 8, No. 5 (Jan., 1950), s. 154-156[dostep: Jstor]
  • Ostasz W. , Perły wśród jedwabi, „Prace Hist.-Arch. Rzeszów”, t. 18 [dostęp online].
  • Roccos J., Back-Mantle and Peplos: The Special Costume of Greek Maidens in 4th-Century Funerary and Votive Reliefs, „Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens”, t. 69, No. 2, s. 235-265 [dostęp: Jstor].
  • Roccos J., The Kanephoros and Her Festival Mantle in Greek Art, „American Journal of Archaeology”, Vol. 99, No. 4 (Oct., 1995), s. 641-666 [dostęp: Jstor].
  • Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1992, red. A. Sieradzka, K. Turska, Warszawa 1994 [dostęp: BG UMK, BWSzP].
  • Turnau I., Ubiór narodowy w dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 1991 [dostęp: BG UMK].

 LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

  • A Cultural History of Dress and Fashion (wyd. ciągłe), od 2017. Opis publ: Blumsbery Publ.
  • Benzel K., Puabi’s Adornment for the Afterlife: Materials and Technologies of Jewerly at Ur and in Mesopotamia, Columbia University 2013.
  • Brooke I., English Costume of the Seventeenth Century, London 1977.
  • Drążkowska A., Jedwabna odzież grobowa z XVII i XVIII wieku wydobyta w kościele p.w. Niepokalanego poczęcia Najświętszej Marii Panny w Dubnie (Ukraina), [w:] Materiali i doslidžennija z archeologii Prikarpattija i Volini, t. 10, Lviv, s. 239-246.
  • Geddes A.G., Rags and Riches: The Costume of Athenian Men in the Fifth Century, „The Classical Quarterly”, Vol. 37, No. 2 (1987), s. 307-331 [dostęp: Jstor].
  • Encyclopedia of Medieval Dress and Textiles of the British Isles 400-1450, ed. Gale R. Owen-Crocker et al., Boston 2012.
  • Gutkowska-Rychlewska M., Patynki z Pyrzyc na tle mody obuwia średniowiecznego, „Rozprawy i sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie”, t. IX, Kraków 1967.
  • Gutkowska-Rychlewska M., Zabytkowy ubiór renesansowy z XVI wieku, „Rozprawy sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie”, t. II, Kraków 1954.
  • Kania K., Kleidung im Mittelalter: Materialien – Konstruktion – Nähtechnik, Köln – Weimar – Wien 2010 [dostep: BUMK]
  • Patch D., A „Lower Egyptian” Costume: Its Origin, Development, and Meaning, „Journal of the American Research Center in Egypt”, Vol. 32 (1995), s. 93-116 [dostęp: Jstor].
  • Piltz E., Le costume officiel des dignitaires byzantins á l’epoque Paleologue, Uppsala 1994.
  • Ridgway B., Birds, Meniskoi, and Head Attributes in Archaic Greece, „American Journal of Archaeology”, Vol. 94, No. 4 (Oct., 1990), s. 583-612 [dostęp: Jstor].
  • Sawicka S., Stroje polskie z XVI wieku w rękopisie gandawskim, „BHS”, 4 (1963).
  • Sieradzka A., Polskie średniowieczne hafty figuralne jako nieocenione źródło kostiumologiczne, [w:] Rzemiosło artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego SHS, t. 2, pod red. R. Bobrowa, Warszawa 2001, s. 21-30.
  • Sieradzka A., Szlafrok gdańskiego uczonego i patrycjusza. O męskim ubiorze domowym drugiej połowy XVII wieku w świetle wybranej ikonografii portretowej, [w:] Florilegium Historicum Amicorum Munera. Profesorowi Krzysztofowi Maciejowi Kowalskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin przyjaciele, koledzy, uczniowie, Warszawa 2016.
  • Sieradzka A., Ikonografia jako źródło do badań nad odzieżą i akcesoriami ze skóry w średniowiecznej Polsce. Zarys problematyki, [w:] In gremio-in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem, Warszawa 2009.
  • Sronkova O., Die Mode der gotischen Frau, Prag 1954.
  • Sronkova O., Die Mode von der Renaissance bis zum Rokoko, Prag 1959.
  • Turska K., Ubiór dworski w Polsce w dobie pierwszych Jagiellonów, Wrocław 1987.
  • Warren L., Etruscan Dress as Historical Source: Some Problems and Examples, „American Journal of Archaeology”, Vol. 75, No. 3 (Jul., 1971), s. 277-284 [dostęp: Jstor].
  • Vermeule C., Greek, Etruscan, Roman Gold and Silver-I: Archaic to Hellenistic Gold, „The Burlington Magazine”, Vol. 112, No. 813 (Dec., 1970), s. 818-827 [dostęp: Jstor].
  • Żygulski Z. (jun.), Ze studiów nad Damą z gronostajem. Styl ubioru i węzły Leonarda, „BHS”, 31/1 (1969).
  • Żygulski Z. (jun.), Somatyczne i semiotyczne uwarunkowania mody ubiorów, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 22 /1 (1974) s. 107-112.