Sztuka i religijność w dojrzałym i późnym średniowieczu

Wykład ogólnouniwersytecki, 30 godz., 2 p. ECTS
środa, 13.00, Sala Tymona

OPIS PRZEDMIOTU

Celem wykładu jest wskazanie na złożone treści sztuki średniowiecznej w aspekcie duchowości (z uwzględnieniem historii mistyki i mistycyzmu, franciszkanizmu, ruchu devotio moderna) oraz modeli pobożności; wypracowanie u słuchaczy umiejętności interpretacji dzieł sztuki w oparciu o ich źródła oraz obiektywnego podejścia do średniowiecza, jako epoki o zasadniczym znaczeniu dla dziejów duchowości chrześcijańskiej. Zajęcia są prowadzone w oparciu o analizę: źródłowych tekstów filozof. i mistycznych, uwarunkowań historycznych i społecznych, zagadnień kultury średniowiecznej (z uwzględnieniem poezji i muzyki) oraz analizę wybranych zjawisk w sztuce dojrzałego i późnego średniowiecza (z uwzględnieniem ikonografii św. mistyków i przedstawień, wykształconych pod bezpośrednim wpływem tekstów mistycznych).

TEMATY

BLOK I – zagadnienia ogólne
1. Problemy badań nad religijnością średniowieczną / Funkcje obrazu w przestrzeni sacrum i w życiu duchowym w średniowieczu / Najważniejsze postawy w życiu duchowym i praktyce religijnej średniowiecza / Kaznodziejstwo średniowieczne

BLOK II – studia problemowe (zjawiska w duchowości w kontekście sztuki)
2. SCHOLASTYKA JAKO SYSTEM FILOZOFICZNY DOJRZAŁEGO ŚREDNIOWIECZA / model DEVOTIO ANTIQUA
3. ŚW. BERNARD I MISTYKA CYSTERSÓW
4. ŚW. HILDEGARDA Z BINGEN
5. „NONNENMYSTIK” / „BRAUTMYSTIK” W XII I XIII WIEKU
6. ZNACZENIE MENDYKANTÓW DLA RELIGIJNOŚCI ŚREDNIOWIECZA
7. NOWE POSTAWY W POBOŻNOŚCI XIII WIEKU: WIZUALIZACJA W OBRĘBIE KULTU RELIKWII ORAZ KULT EUCHARYSTII
8. MISTYKA NADREŃSKA XIV WIEKU
9. KOBIETY A DOŚWIADCZENIE MISTYCZNE W PÓŹNYM ŚREDNIOWIECZU
10. BŁ. DOROTA Z MĄTOWÓW WIELKICH jako symbol przemian religijnych późnego średniowiecza
11. RUCH DEVOTIO MODERNA I TEOLOGIA BLISKIEJ ŁASKI

WYMAGANIA EGZAMINACYJNE

Końcowe kolokwium z podstawowych treści wykładu: rozpoznawanie typów ikonograficznych (rozpoznanie na slajdach, 10 przykładów) oraz krótki test wyboru ze znajomości omawianych na wykładzie faktów, postaci, tekstów źródłowych.

Znalezione obrazy dla zapytania: stigmatisation of st francis

POLECANE ŹRÓDŁA

Bernard z Clairvaux, św., O miłowaniu Boga (Pisma 1), Kraków 1991.
Bernard z Clairvaux, św., O stopniach pokory i pychy (Pisma 2), Kraków 1991.
Bonawentura, św., Pisma ascetyczno-mistyczne, Warszawa 1984 (Droga duszy do Boga, List o naśladowaniu Chrystusa, Drzewo Życia, Mistyczny Krzew Winny czyli traktat o Męce Pańskiej).
The Book of Margary Kempe, ed. Liz Herbert McAvoy, Cambridge 2003.
Dawid z Augsburga, Siedem stopni modlitwy, przekł. S. Kafel, [w:] Antologia mistyków franciszkańskich, t. 1: Wiek XIII, red. S. Kafel, Warszawa 1985, s. 160-168.
Eckhart [Mistrz], Kazania i traktaty, Warszawa 1988 [fragmenty].
Franciszek z Asyżu, św., Życiorys II, Klara z Asyżu, św., Życiorys [w:] Antologia mistyków franciszkańskich, red. O. W. Kafel, t.1: Wiek XIII, Warszawa 1985.
Gertruda z Helfty, św., Zwiastun Bożej Miłości, t. 1, (Źródła monastyczne 24), Kraków 2001 [fragmenty].
Grzegorz Wielki, św., Listy, t. 1-4, przekł., wstęp i komentarz J. Czuj, Warszawa 1955 [fragmenty].
Hildegarda z Bingen, św., Scivias, t. 1-2, przekł. J. Łukaszewska-Herberkowa, przedm. J. Strzelczyk, (Źródła monastyczne 57), Tyniec 2011.
Jan z Kwidzyna, Księga o świętach. Objawienia błogosławionej Doroty z Mątów, z krytycznego wydania dr A. Birch-Hirschfeld Triller 1992 – przekł. J. Wojtkowski, Olsztyn 2013.
Katarzyna ze Sieny, św., Modlitwy, opr. L. Grygiel, Poznań 1990.
Kempis Tomasz a, O naśladowaniu Chrystusa, przekł. A. Kamieńska, Warszawa 1980 [fragmenty]
Mechtylda z Magdeburga, Strumień światła Boskości, t. 1 (Źródła monastyczne 31), Kraków 2004.
[Pseudo] Bonawentura, św., Medytacje o życiu Chrystusa, wprowadzenie E. Kuhmka, przekł. W. Szymona, Kraków 2019.
Rajmund z Kapui, Żywot św. Katarzyny ze Sieny, przekł. K. Suszyło, wstęp J. A. Spież, Poznań 2010.
Suzo Henryk, bł., Księga Prawdy i inne pisma, opr. W. Szymona, Poznań 1989 [fragmenty].
Todi Jacopone da, Pieśni, [w:] Antologia mistyków franciszkańskich, red. O. W. Kafel, t. 2. Wiek XIII-XIV, Warszawa 1986, s. 166-187.
Tomasz z Akwinu, św., Summa teologiczna, t. 19, Religijność (2-2, qu. 81-100), przekł. i objaśnienia F. W. Bednarski, London 1971.